Żywe skamieniałości

Żywe skamieniałości to pojedynczy świadkowie minionych czasów.

Żywa skamieniałość to pojęcie używane co najwyżej do pojedynczego rodzaju żyjącego zwierzęcia lub rośliny. Zachowuje podobieństwo do rodzaju kopalnego oraz nie ma bliskich żyjących krewnych. Rodzaje określane terminem żywa skamieniałość przeżyły przynajmniej jedno masowe wymieranie w przeszłości i ograniczają się do jednego lub kilku gatunków. Przykładem takiej żywej skamieniałości jest rodzaj Limulus.

Gatunki reliktowe (łac. relictus – zostawiony) to pozostałości minionej epoki geologicznej. Zachowały się tylko w miejscach gdzie warunki są podobne do panujących w czasie ich powszechnego występowania. Zmniejszenie zasięgu gatunku może świadczyć o tendencji do wymierania. W Polsce do reliktów fauny i flory należą relikty glacjalne (polodowcowe). Pojedyncze gatunki zwierząt i roślin, które są pozostałością z okresu plejstocenu (okresu zlodowaceń). Przykładem takich reliktów jest Pająk Bathyphantes eumenis natomiast z roślin: Bażyna czarna, Błyszcz włoskowaty, Brzoza karłowata.

Spostrzeżenie autora: Osobiście uważam,że żywe skamieniałości i relikty są celowo zachowane w przyrodzie poto aby ludzie mogli lepiej poznać dawne organizmy np. jak się poruszały, dostrzec detale, które nie zawsze można wyczytać ze skamieniałości jak wygląd części miekkich, barwę, zrozumieć naturalne środowisko w jakim żyli ich krewni. Jest dzisiaj do czego porównać.

Przekopnice (Triops ssp.)


Przekopnica właściwa (Triops cancriformis). Autor filmu: Daniel Wybrański, 2018 rok.

Przekopnice (Triops) - prymitywne skorupiaki, które zamieszkują całą kulę ziemską. Są w większości zwierzętami zimnolubnymi pojawiającymi się w kałużach wczesną wiosną. Współcześnie istnieje kilka gatunków przekopnic, które tworzą liczne podgatunki.

Do żywych skamieniałości należy Przekopnica właściwa, która nie zmieniła się od triasu, czyli od około 220 milionów lat. Zaliczona warunkowo do żywych skamieniałości ze względu na nieścisłość z definicją.

Lingula anatina


Lingula – rodzaj morskich zwierząt (ramienionogów), który pojawił się na Ziemi w kambrze, około 550 milionów lat temu i żyje nadal w niezmienionej formie. Lingule żyją na dnie oceanu, w norach wydrążonych w mule.

Limulus polyphemus


Limulus polyphemus

Źródło: Akwarium Gdyńskie

Skrzypłocz (Limulus) – rodzaj obejmujący kilka reliktowych gatunków. Ostrogony (aktualnie w randze rzędu), pojawiły się na Ziemi w ordowiku (445 mil. lat) temu. Natomiast wyodrębniony rodzaj Skrzypłocz należący do Ostrogonów znany jest dopiero od triasu i żyje do dziś. Odkryty w Polsce Limulus darwini datowany jest na 148 mln. lat. Skrzypłocze występują naturalnie w Oceanie Atlantyckim u wybrzeży Ameryki Północnej i Środkowej oraz przy azjatyckich brzegach Pacyfiku. Jedynym współcześnie żyjącym gatunkiem jest Limulus polyphemus. Skrzypłocze żywią się małżami, ślimakami oraz różnego rodzaju padliną. Znoszą temperatury od 1-30 stopni Celcjusza oraz różne zasolecie wody. Są zwierzętami naprawdę odpornymi na różne warunki środowiska.

Łodzik (Nautilus pompilius)


Nautilus pompilius

Miejsce: Akwarium Gdyńskie, Gdynia, Polska, fot. Jarosław Kulik 2014 rok.

Ten przedstawiciel żywych skamieniałości należy do głowonogów z podgromady łodzikowców. Łodzikowate znane są jako skamieniałości już od 500 milionów lat. Ich różnorodność w Paleozoiku była bardzo liczna. Obecnie nielicznym już przedstawicielem łodzików jest rodzaj Nautilus, który żyje nadal w mało zmienionej formie. Zaliczony warunkowo do żywych skamieniałości ze względu na nieścisłość z definicją. Żyje również pokrewny rodzaj Allonautilus.

Metasekwoja chińska (Metasequoia glyptostroboides)


Metasekwoja chińska

Miejsce: Arboretum - Rogów, Polska, fot. Jarosław Kulik 2017 rok.

Ta żywa skamieniałość pochodzi ze środkowych Chin. Została odkryta w 1941 roku. Jest jedynym żyjącym przedstawicielem rodzaju Metasekwoja. Występowała pod koniec okresu kredy, natomiast swoją dominację osiągneła w trzeciorzędzie. Zasięg metasekwoi zaczął się zmniejszać pod koniec oligocenu.

Miłorząb dwuklapowy (Ginkgo biloba)


Miłorząb dwuklapowy

Miejsce: Arboretum - Kórnik, Polska, fot. Jarosław Kulik 2012 rok.

Ten przedstawiciel żywych skamieniałości należy do drzew z rodziny miłorzębowatych. Inna nazwa tego drzewa to miłorząb japoński, chociaż jest ona myląca, gdyż ten gatunek endemiczny i reliktowy występuje naturalnie wyłącznie w południowo-wschodniej części Chin. Znany od wczesnego permu, a swój bujny rozwój miał w jurze i dolnej kredzie. Pod koniec okresu kredowego przez zmiany klimatyczne zasięg jego występowania zaczął się zmniejszać.

Magnolia wirginijska, Magnolia sina ( Magnolia virginiana)


Magnolia virginiana

Miejsce: Arboretum - Rogów, Polska, fot. Jarosław Kulik 2017 rok.

Magnolie należą do żywych skamieniałości. Są najprymitywniejszymi roślinami kwiatowymi na świecie. Rosną naturalnie w Azji Wschodniej oraz Ameryce Południowej i Północnej. Znane są już od okresu kredy. Gatunkiem typowym jest Magnolia virginiana.

Wollemia szlachetna (Wollemia nobilis)


Wollemia szlachetna

Miejsce: Arboretum - Rogów, Polska, fot. Jarosław Kulik 2017 rok.

Ten przedstawiciel żywych skamieniałości należy do drzew z rodziny araukariowatych. Wollemia szlachetna jest gatunkiem endemicznym i reliktowym. Występuje naturalnie wyłącznie w Nowej Południowej Walii (Australia). Znana od okresu późnej jury. Odkryta została niedawno, bo dopiero w 1994 roku. Wcześniej uważana była za roślinę wymarłą, znaną tylko ze skamieniałości.

Araukaria chilijska (Araucaria araucana)


Araukaria chilijska

Miejsce: Polska, własność prywatna, fot. Jarosław Kulik 2018 rok.

Ta żywa skamieniałość to gatunek drzewa z rodziny araukariowatych. Pochodzi z andyjskich terenów Chile oraz Argentyny. Pojawiła się na ziemi już około 200 milionów lat temu i żyje do dziś o niezmienionym wyglądzie.

Żywe skamieniałości to pojedynczy świadkowie minionych czasów.

Żywa skamieniałość to pojęcie używane co najwyżej do pojedynczego rodzaju żyjącego zwierzęcia lub rośliny. Zachowuje podobieństwo do rodzaju kopalnego oraz nie ma bliskich żyjących krewnych. Rodzaje określane terminem żywa skamieniałość przeżyły przynajmniej jedno masowe wymieranie w przeszłości i ograniczają się do jednego lub kilku gatunków. Przykładem takiej żywej skamieniałości jest rodzaj Limulus.

Gatunki reliktowe (łac. relictus – zostawiony) to pozostałości minionej epoki geologicznej. Zachowały się tylko w miejscach gdzie warunki są podobne do panujących w czasie ich powszechnego występowania. Zmniejszenie zasięgu gatunku może świadczyć o tendencji do wymierania. W Polsce do reliktów fauny i flory należą relikty glacjalne (polodowcowe). Pojedyncze gatunki zwierząt i roślin, które są pozostałością z okresu plejstocenu (okresu zlodowaceń). Przykładem takich reliktów jest Pająk Bathyphantes eumenis natomiast z roślin: Bażyna czarna, Błyszcz włoskowaty, Brzoza karłowata.

Spostrzeżenie autora: Osobiście uważam,że żywe skamieniałości i relikty są celowo zachowane w przyrodzie poto aby ludzie mogli lepiej poznać dawne organizmy np. jak się poruszały, dostrzec detale, które nie zawsze można wyczytać ze skamieniałości jak wygląd części miekkich, barwę, zrozumieć naturalne środowisko w jakim żyli ich krewni. Jest dzisiaj do czego porównać.

Przekopnice (Triops)


Przekopnica właściwa (Triops cancriformis). Autor filmu: Daniel Wybrański, 2018 rok.


Prymitywne skorupiaki, które zamieszkują całą kulę ziemską. Są w większości zwierzętami zimnolubnymi pojawiającymi się w kałużach wczesną wiosną. Współcześnie istnieje kilka gatunków przekopnic, które tworzą liczne podgatunki.

Do żywych skamieniałości należy Przekopnica właściwa, która nie zmieniła się od triasu, czyli od około 220 milionów lat. Zaliczony warunkowo do żywych skamieniałości ze względu na nieścisłość z definicją.

Lingula anatina


Lingula anatina

Źródło: aquarium.co.jp


Lingula - rodzaj morskich zwierząt (ramienionogów), który pojawił się na Ziemi w kambrze, około 550 milionów lat temu i żyje nadal w niezmienionej formie. Lingule żyją na dnie oceanu, w norach wydrążonych w mule.

Limulus polyphemus


Limulus polyphemus

Źródło: Akwarium Gdyńskie


Skrzypłocz (Limulus) – rodzaj obejmujący kilka reliktowych gatunków. Ostrogony (aktualnie w randze rzędu), pojawiły się na Ziemi w ordowiku (445 mil. lat) temu. Natomiast wyodrębniony rodzaj Skrzypłocz należący do Ostrogonów znany jest dopiero od triasu i żyje do dziś. Odkryty w Polsce Limulus darwini datowany jest na 148 mln. lat. Skrzypłocze występują naturalnie w Oceanie Atlantyckim u wybrzeży Ameryki Północnej i Środkowej oraz przy azjatyckich brzegach Pacyfiku. Jedynym współcześnie żyjącym gatunkiem jest Limulus polyphemus. Skrzypłocze żywią się małżami, ślimakami oraz różnego rodzaju padliną. Znoszą temperatury od 1-30 stopni Celcjusza oraz różne zasolecie wody. Są zwierzętami naprawdę odpornymi na różne warunki środowiska.

Łodzik (Nautilus pompilius)


Łodzik (Nautilus pompilius)

Miejsce: Akwarium Gdyńskie, Gdynia, Polska, fot. Jarosław Kulik 2014 rok.


Ten przedstawiciel żywych skamieniałości należy do głowonogów z podgromady łodzikowców. Łodzikowate znane są jako skamieniałości już od 500 milionów lat. Ich różnorodność w Paleozoiku była bardzo liczna. Obecnie nielicznym już przedstawicielem łodzików jest rodzaj Nautilus, który żyje nadal w mało zmienionej formie. Zaliczony warunkowo do żywych skamieniałości ze względu na nieścisłość z definicją. Żyje również pokrewny rodzaj Allonautilus.

Metasekwoja chińska (Metasequoia glyptostroboides)


Metasekwoja chińska (Metasequoia glyptostroboides)

Miejsce: Arboretum - Rogów, Polska, fot. Jarosław Kulik 2017 rok.


Ta żywa skamieniałość pochodzi ze środkowych Chin. Została odkryta w 1941 roku. Jest jedynym żyjącym przedstawicielem rodzaju Metasekwoja. Występowała pod koniec okresu kredy, natomiast swoją dominację osiągneła w trzeciorzędzie. Zasięg metasekwoi zaczął się zmniejszać pod koniec oligocenu.

Miłorząb dwuklapowy (Ginkgo biloba)


Miłorząb dwuklapowy (Ginkgo biloba)

Miejsce: Arboretum - Kórnik, Polska, fot. Jarosław Kulik 2012 rok.


Ten przedstawiciel żywych skamieniałości należy do drzew z rodziny miłorzębowatych. Inna nazwa tego drzewa to miłorząb japoński, chociaż jest ona myląca, gdyż ten gatunek endemiczny i reliktowy występuje naturalnie wyłącznie w południowo-wschodniej części Chin. Znany od wczesnego permu, a swój bujny rozwój miał w jurze i dolnej kredzie. Pod koniec okresu kredowego przez zmiany klimatyczne zasięg jego występowania zaczął się zmniejszać.

Magnolia wirginijska, Magnolia sina ( Magnolia virginiana)


Magnolia wirginijska, Magnolia sina ( Magnolia virginiana)

Miejsce: Arboretum - Rogów, Polska, fot. Jarosław Kulik 2017 rok.


Magnolie należą do żywych skamieniałości. Są najprymitywniejszymi roślinami kwiatowymi na świecie. Rosną naturalnie w Azji Wschodniej oraz Ameryce Południowej i Północnej. Znane są już od okresu kredy. Gatunkiem typowym jest Magnolia virginiana.

Wollemia szlachetna (Wollemia nobilis)


Wollemia szlachetna (Wollemia nobilis)

Miejsce: Arboretum - Rogów, Polska, fot. Jarosław Kulik 2017 rok.


Ten przedstawiciel żywych skamieniałości należy do drzew z rodziny araukariowatych. Wollemia szlachetna jest gatunkiem endemicznym i reliktowym. Występuje naturalnie wyłącznie w Nowej Południowej Walii (Australia). Znana od okresu późnej jury. Odkryta została niedawno, bo dopiero w 1994 roku. Wcześniej uważana była za roślinę wymarłą, znaną tylko ze skamieniałości.

Araukaria chilijska (Araucaria araucana)


Araukaria chilijska (Araucaria araucana)

Miejsce: Polska, własność prywatna, fot. Jarosław Kulik 2018 rok.


Ta żywa skamieniałość to gatunek drzewa z rodziny araukariowatych. Pochodzi z andyjskich terenów Chile oraz Argentyny. Pojawiła się na ziemi już około 200 milionów lat temu i żyje do dziś o niezmienionym wyglądzie.